Dưới đây là một bài xã luận mở rộng từ ý tưởng bạn nêu – một nghịch lý sâu sắc giữa cái giá của sự im lặng và cái giá của việc cất tiếng nói trong một xã hội bị cai trị bởi những kẻ bất tài:
Cái Giá Của Im Lặng – Và Cái Giá Của Lên Tiếng
Người xưa từng nói: “Giá phải trả cho sự thờ ơ với chính trị là bạn sẽ bị cai trị bởi những kẻ ngu dốt.” Lời cảnh báo ấy – thường được gán cho Plato – vẫn còn vang vọng trong xã hội hôm nay. Nhưng bi kịch chưa dừng lại ở đó. Bởi khi những kẻ ngu dốt, cơ hội hoặc độc đoán đã nắm quyền, thì không chỉ người im lặng phải trả giá – mà cả những người dũng cảm lên tiếng cũng phải gánh chịu hệ quả nghiệt ngã.
Đây là một nghịch lý cay đắng:
Khi người hiểu biết quay lưng với đời sống công cộng, họ không chỉ trao lại quyền lực cho những kẻ bất xứng. Họ còn tự đặt mình – và cả xã hội – vào thế tiến thoái lưỡng nan: càng im lặng, xã hội càng tồi tệ; càng lên tiếng, nguy cơ bị trù dập càng cao.
Lịch sử đã chứng minh điều này. Từ những xã hội độc tài cho đến những quốc gia dân chủ đang suy thoái, người ta luôn thấy hình bóng của những trí thức bị bịt miệng, những nhà báo bị bắt giữ, những công dân bình thường bị quy chụp là “phản động” chỉ vì dám nói thật. Trong một trật tự chính trị nơi cái ngu kết hợp với quyền lực, sự lên tiếng không còn là quyền – mà là một hành vi có thể phải trả giá bằng danh dự, sự nghiệp, thậm chí tự do.
Nhưng điều đó không có nghĩa là nên chọn im lặng.
Bởi nếu sự im lặng kéo dài, thì cái giá phải trả không còn là cá nhân nữa – mà là cả một thế hệ. Khi người tử tế không dám nói, cái xấu không chỉ lộng hành, mà còn được hợp thức hóa, truyền từ đời này sang đời khác như một “chuẩn mực”. Một xã hội như thế không còn khả năng tự chữa lành.
Câu hỏi đặt ra không phải là: “Lên tiếng có an toàn không?”
Mà là: “Chúng ta có thể sống trong một xã hội tốt đẹp hơn nếu tất cả đều im lặng không?”
Nếu sự lên tiếng ngày nay phải trả giá, thì cái giá ấy chính là khoản đầu tư cho ngày mai – một ngày mà người dân không còn bị coi là kẻ thù chỉ vì bày tỏ ý kiến. Mỗi lời nói trung thực, dù nhỏ bé, cũng là một viên đá lót đường cho tự do.
Và có lẽ, điều cần nhất trong thời đại này không chỉ là dũng khí cá nhân, mà là sự đoàn kết của những tiếng nói lương tri. Một người lên tiếng có thể bị bịt miệng, nhưng hàng ngàn, hàng triệu người cùng nhau cất tiếng – đó là điều mà không bạo quyền nào có thể dập tắt.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét