Những ưu, nhược điểm của xét nghiệm HbA1c

BsCKI. Ngô Đức Huy

Trung tâm Giám định Y khoa Kon Tum

Những ưu điểm của xét nghiệm HbA1c:

Thuận tiện là một lợi ích của các xét nghiệm HbA1c. Bệnh nhân không cần phải nhịn đói hơn 8 giờ (như đối với xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói) hoặc phải lấy nhiều mẫu máu trong vài giờ (như đối với test dung nạp Glucose - OGTT).

Các xét nghiệm HbA1c phản ánh mức trung bình của glucose trong máu trong 2-3 tháng qua.

Các xét nghiệm HbA1c không bị ảnh hưởng bởi một số điều kiện có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm glucose máu như: bệnh nhân bị bệnh, đau đớn, hoặc bị stress vào ngày xét nghiệm.

Một ưu điểm khác của xét nghiệm HbA1c là mẫu máu ổn định và có thể được lưu trữ ở nhiệt độ phòng lâu hơn so với mẫu máu để xét nghiệm glucose.

Hiện tại được sử dụng rộng rãi để quản lý và hiệu chỉnh theo mục tiêu điều trị cho từng bệnh nhân.

Là xét nghiệm được chuẩn hóa cao theo DCCT/UKPDS.

Những nhược điểm, hạn chế của HbA1c:

HbA1c không phải là lựa chọn cho tất cả mọi người.

Xét nghiệm này không nên được sử dụng để chẩn đoán bệnh đái tháo đường ở những người có điều kiện nhất định có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm HbA1c. Bao gồm:

• Phụ nữ mang thai.
  
• Những người có bệnh thận mãn tính.
  
• Bệnh gan: nghiện rượu, xơ gan, v.v…
  
• Thiếu năng lượng cấp.
  
• Tăng Triglyceride huyết.
  
• Nhiễm độc chì; nghiện ma túy; sử dụng thuốc: salicylas…
  
• Những người bị rối loạn về máu như thiếu máu thiếu sắt, thiếu máu do thiếu vitamin B12, sốt rét và các biến thể hemoglobin như thalassemia, bệnh hồng cầu hình liềm.
  
• Xuất huyết nặng gần đây và truyền máu gần đây cũng dẫn đến sự thay đổi trong HbA1c.
  

HbA1c chưa được chuẩn hóa ở nhiều nơi trên thế giới và Giá thành của xét nghiệm cao

Đó là lý do ADA không khuyến cáo việc đưa xét nghiệm vào tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường cho đến đầu năm 2010.

Từ giá trị của HbA1c, ta có thể tính ra nồng độ glucose máu trung bình (MBG) theo công thức sau: MBG = 33,3x(HbA1c) – 86

Do đó, nếu chỉ sai số 1% trong kết quả xét nghiệm HbA1c dẫn đến sai số tương ứng giá trị glucose máu là 33,3 mg/dl.

Cuối cùng, nếu sử dụng tiêu chuẩn HbA1c để chẩn đoán thì số lượng được chẩn đoán Đái tháo đường sẽ thấp hơn và tỉ lệ Tiền Đái tháo đường sẽ tăng lên khi so với sử dụng xét nghiệm đường huyết đói.

Trong một tuyên bố hỗ trợ việc sử dụng các HbA1c như một lựa chọn, Hội nội tiết vẫn chỉ ra những hạn chế của xét nghiệm HbA1c trong nhóm bệnh nhân có các bệnh đi kèm ở trên và cũng lưu ý rằng cần nghiên cứu nhiều hơn trong các quần thể khác ngoài những người gốc châu Âu.

ÁP DỤNG TIÊU CHUẨN NÀO CHO ĐỐI TƯỢNG GIÁM ĐỊNH Y KHOA

Như đã đề cập ở trên, HbA1c là xét nghiệm để đo mức glucose máu trung bình trong khoảng thời gian từ 2-3 tháng (đó là thời gian sống của hồng cầu trong hệ tuần hoàn). Cộng với phân tích những thuận tiện, hạn chế như nêu trên; xét trong điều kiện thực tế của Việt Nam, chúng ta nên áp dụng tiêu chuẩn 2 hoặc 4 vì các lý do sau:

1. Đối tượng đến giám định luôn phải là bệnh nhân đã được chẩn đoán trước đó, đã hoặc đang được điều trị. Vì vậy xét nghiệm HbA1c với mục đích chẩn đoán không phải là chon lựa thích đáng.
   
2. Xét nghiệm HbA1c không phải đã sẵn dụng ở mọi địa phương và chưa được chuẩn hóa phương pháp cũng như thiết bị chẩn đoán.
   

Đo glucose máu đói hoặc ngẫu nhiên là phương pháp vẫn đang quen dùng, rẽ tiền